Ziek worden kan iedereen, ziek zijn is iets voor arme mensen.

Door Amber Veldhuis, januari 2019

“Jullie moeten met spoed hierheen komen!” zei de doktersassistente tegen mijn moeder over de telefoon. Ik was net vier jaar toen ik van de een op andere dag onder de paars-rode vlekken zat, ik lag als een dood musje op de bank. Er was toen nog niet veel bekend over Henoch-Schönlein, de ziekte die ik had. Daardoor was ik anderhalf jaar ernstig ziek en moest aan de prednison. Als kind ervaar je niet wat het kan betekenen, als je een levensbedreigende ziekte krijgt. Je beseft je niet hoe ernstig het is, dat de kans bestaat dat je het niet overleeft, je hebt immers nog niet echt geleefd als vierjarige. Ik ben gelukkig weer beter door de goede medische zorg in Nederland, maar voor veel zieke kinderen geldt dit niet. In 2012 overleden er dagelijks bijna zeshonderd kinderen aan aids-gerelateerde oorzaken. Dit aantal is in de afgelopen jaren gehalveerd naar bijna driehonderd[1]. Met de beschikbare techniek en medicatie zou het wellicht mogelijk zijn dat we dit aantal naar nul kunnen brengen. Maar is dit eigenlijk wel iets positiefs? Is het wenselijk dat we hiv/aids, malaria en andere levensbedreigende ziekten uitbannen?

Bij levensbedreigende ziekten voelen mensen zich vaak machteloos. Vooral in gebieden waar medicijnen nauwelijks verkrijgbaar zijn. Ook is medische zorg daar niet makkelijk bereikbaar, door grote afstanden. Vaak zijn de kosten die hierbij komen kijken enorm, wat voor veel mensen in die gebieden niet op te brengen is. In Westerse landen spelen deze factoren nauwelijks een rol. Toen ik vanuit het ziekenhuis in Lelystad naar Amsterdam moest, kon ik gewoon met de ambulance. Mijn ouders hoefden niet voor de kosten op te draaien omdat we verzekerd zijn. Het verschil tussen rijke en arme landen is enorm, vooral als je kijkt naar de mogelijkheden in de medische zorg.

Het is waanzin dat kinderen doodgaan aan ziektes die makkelijk verholpen kunnen worden. Ik vind het een vreselijk idee dat jonge kinderen overlijden aan deze oorzaken, ook omdat ik zelf erg jong was toen ik ziek werd. Het verhelpen van ziektes is natuurlijk niets verkeerds, maar het uitbannen van ziektes kan ook onze ondergang zijn, zo blijkt uit het boek Homo Deus geschreven door Yuval Noah Harari in 2015[2]. De aarde kan maar een bepaald aantal mensen aan, als er te veel mensen zijn, gaat het een keer mis. Als we een supermens creëren die nooit meer ziek is, zouden we pas doodgaan als we 120 jaar zijn, dan komen er gewoon teveel mensen op de aarde. We moeten dus afwegen wat we willen.

Is ziektes uitbannen, met de kans op een inzakkend evenwicht op aarde, het waard? Als er voor alle ziektes een geneesmiddel komt, zullen er ook mensen zijn die daar misbruik van willen maken. De prijzen van medicijnen zullen enorm toenemen. Bedrijven kunnen dan alles vragen, want mensen zijn wanhopig op zoek naar een oplossing. Ik bevind me op glad ijs door te zeggen dat het uitbannen van ziektes eigenlijk geen goed idee is. Een veel gedacht denkbeeld is dat ziektes slecht zijn en dat we zonder beter af zijn. Maar wanneer is het genoeg? Ziektes houden de wereldbevolking in stand. Zonder ziektes zullen er te veel mensen bijkomen en te weinig overlijden. Honger is nu al een probleem, moet je nagaan bij een wereldpopulatie die verdubbeld! Ook moeten we rekening houden met de krachtig van ziektes, door het uitbannen van ziektes, zouden er veel heftigere ziektes kunnen ontstaan of zelfs een epidemie! Dan zijn we nog verder van huis. De natuur vind toch wel een manier om een evenwicht maken.

Als we een goede aanpak willen voor ziektes, maar ook voor honger en oorlog, moet de wereld beter in evenwicht komen. We kunnen niet naar een betere wereld als dit alleen zou gelden voor rijke Westerse landen, omdat een betere wereld zou moeten gelden voor iedereen. De balans moet beter worden in de wereld. Uitbannen betekent immers dat het nergens voorkomt, niet alleen in een bepaald gebied. Vooral bij ziektes zoals hiv/aids, malaria die voorkomen in landen zoals Afrika. De Westerse landen zouden hier een bijdragen aan kunnen leveren door de economische kloof tussen arm en rijk kleiner te maken. Natuurlijk kunnen we wel geld investeren in arme landen, maar zonder overdracht van kennis is dit gedoemd te mislukken. Het is van belang dat we deze mensen iets leren, zo dragen we samen bij aan de vooruitgang. Samenwerken is dus essentieel.

Levend in een welvarend land krijg ik wel erg het gevoel dat die verantwoording bij ons ligt, we beschikken namelijk tot kennis die in anderen landen het verschil kan maken. We moeten de kennis die wij hebben overbrengen. Als individu kan je natuurlijk niet zo’n grootschalig probleem oplossen, maar door samen te werken kunnen we erg ver komen. Dat samenwerking essentieel is, is natuurlijk niets nieuws. Het probleem ligt hem alleen aan hoe we hebben samengewerkt. Het is wel een vraagstuk dat ons allen aan moet gaan! Ik hoop dat ik in de toekomst in de positie kom om als individu meer mijn stem te laten horen bij dit probleem. Ik wil namelijk rechten studeren en voor meer gelijkheid zorgen.

Eeuwenlang waren er drie dominante problemen: honger, ziekte en oorlog. Deze problemen zijn hedendaags voor een groot deel overwonnen. Maar wij als mens willen meer. We willen ziektes volledig uitbannen. Met hedendaagse en toekomstige technieken is dit wellicht mogelijk, maar er zit ook een keerzijde aan. Ziektes zorgen voor een bepaald evenwicht in de wereld, ze zorgen ervoor dat de frequentie van ziektes laag blijft liggen en dat er geen overbevolking ontstaat. De drie dominante problemen houden elkaar in balans. Wij hebben de kennis om deze problemen op te lossen, maar dit moet niet alleen gelden voor een deel van wereld, maar voor ons allemaal. Wij hebben als taak om onze kennis over te brengen, zodat we samen deze problemen kunnen oplossen. Geweldige zaken worden nooit door één persoon gedaan, maar door een team van mensen!

[1] https://aidsfonds.nl/over-hiv-aids/feiten-en-cijfers/
[2]https://books.google.nl/books/about/Homo_Deus.html?id=C5EsDgAAQBAJ&source=kp_book_description&redir_esc=y